Λέγεται συχνά ότι η αμερικανική νομισματική ένωση λειτουργεί πολύ καλύτερα από την ευρωπαϊκή , διότι ένας μεγάλος ομοσπονδιακός προϋπολογισμός απαλύνει τις επιπτώσεις των διαταραχών στις μεμονωμένες πολιτείες. Έτσι, η ευρωζώνη, όπως υποστηρίζουν, θα πρέπει να έχει δικό της προϋπολογισμό για να παρέχει παρόμοια αυτόματη ασφάλεια στα μέλη της. Όμως, αυτό το επιχείρημα παρερμηνεύει την αμερικανική εμπειρία, γράφει στο project-syndicate ο Daniel Gros, διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Σπουδών στις Βρυξέλλες και πρώην οικονομικός σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ένα βασικό ερώτημα που απασχολεί τους τέσσερις προέδρους των μεγάλων ιδρυμάτων της Ευρώπης (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Eurogroup), καθώς προετοιμάζουν την έκθεσή τους σχετικά με το πώς να μεταρρυθμίσουν την κοινή νομισματική πολιτική, είναι το εξής: χρειάζεται η ευρωζώνη τον δικό της προϋπολογισμό;
Αντιμετωπίζουν το επιχείρημα ότι η νομισματική ένωση των Ηνωμένων Πολιτειών λειτουργεί πολύ καλύτερα, διότι υπάρχει ένας μεγάλος ομοσπονδιακός προϋπολογισμός που εξομαλύνει τις επιπτώσεις των ασύμμετρων διαταραχών – δηλαδή, διαταραχές στις μεμονωμένες πολιτείες. Η ευρωζώνη, όπως υποστηρίζεται, θα πρέπει να έχει δικό της προϋπολογισμό για να παρέχει αυτόματη ασφάλεια στα μέλη της. Αυτό το επιχείρημα, όμως, παρερμηνεύει την εμπειρία των ΗΠΑ.
Είναι αλήθεια ότι στις ΗΠΑ, όπως και στα περισσότερα ομοσπονδιακά κράτη, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός αναδιανέμει το εισόδημα στις περιφέρειες, αντισταθμίζοντας έτσι τουλάχιστον ένα μέρος από τις διαπεριφερειακές διαφορές στο εισόδημα. Αλλά, ενώ αυτό έχει επανειλημμένα τεκμηριωθεί σε πολλές περιπτώσεις, το συμπέρασμα ότι η ανακατανομή είναι ισοδύναμη με έναν αποσβεστήρα διαταραχών είναι λάθος.
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός αντισταθμίζει ένα σημαντικό μέρος των διαφορών ως προς το κατά κεφαλήν εισόδημα σε όλες τις πολιτείες (εκτιμάται σε 30-40%), διότι οι φτωχότερες πολιτείες συνεισφέρουν λιγότερο φόρο εισοδήματος, κατά μέσο όρο, και λαμβάνουν υψηλότερες μεταβιβαστικές πληρωμές.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι μηχανισμοί αυτοί παρέχουν επίσης ασφάλεια από διαταραχές (όπως οι ξαφνικές αλλαγές στο εισόδημα των πολιτειών). Πολλές από τις μεταφορές της ομοσπονδιακής κυβέρνησης – ειδικά η βασική κοινωνική υποστήριξη, όπως τα κουπόνια τροφίμων – διαφέρουν λίγο από τον τοπικό επιχειρηματικό κύκλο.
Όσον αφορά τα έσοδα, ο βαθμός στον οποίο η ομοσπονδιακή φορολογία απορροφά τις διαταραχές σε κρατικό επίπεδο δεν μπορεί να είναι πολύ μεγάλος, για τον απλό λόγο ότι η κύρια πηγή των ομοσπονδιακών εσόδων που αντιδρά στον επιχειρηματικό κύκλο, ο ομοσπονδιακός φόρος εισοδήματος δηλαδή, αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 10 % του ΑΕΠ.
Η χαμηλή ευαισθησία των ομοσπονδιακών δαπανών και των ομοσπονδιακών εσόδων στους κύκλους των τοπικών επιχειρήσεων εξηγεί γιατί μόνο ένα μικρό ποσοστό (εκτιμάται σε περίπου 10-15%) από οποιαδήποτε διαταραχή στο ΑΕΠ της κάθε μεμονωμένης πολιτείας απορροφάται μέσω αυτόματων μεταφορών από και προς τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό των ΗΠΑ.
Μια ιδέα που έχει ανακινηθεί πολλές φορές στην Ευρώπη, είναι να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό, ή τουλάχιστον στην ευρωζώνη, ταμείο ασφάλισης κατά της ανεργίας. Αυτή η ιδέα είναι ελκυστική εκ πρώτης όψεως. Αλλά εδώ, επίσης, η αναφορά στην εμπειρία των ΗΠΑ είναι παραπλανητική.
Στις ΗΠΑ, η ασφάλιση ανεργίας είναι οργανωμένη σε κρατικό επίπεδο. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση παρεμβαίνει μόνο σε περίπτωση μεγάλης, πανεθνικής ύφεσης και παρέχει κάποιες συμπληρωματικές παροχές για τους μακροχρόνια ανέργους. Αλλά αυτή η στήριξη παρέχεται σε όλες τις πολιτείες και ως εκ τούτου δεν παρέχει σε όσους πλήττονται περισσότερο μεγαλύτερη υποστήριξη από ό, τι λαμβάνουν οι άλλοι.
Επιπλέον, τα επιδόματα ανεργίας δεν είναι τόσο σημαντικά όσο συχνά θεωρείται ότι είναι.
Στις περισσότερες χώρες, αντιστοιχούν μόλις στο 2-3% του ΑΕΠ περίπου, ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης ύφεσης. Στις ΗΠΑ, οι ετήσιες συμπληρωματικές ομοσπονδιακές δαπάνες ανήλθαν μόνο στο 1% περίπου του ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια.
Είναι, επομένως, σαφές ότι ένα σύστημα ασφάλισης για την ανεργία στην ευρωζώνη δεν θα είναι σε θέση να αντισταθμίσει τους ισχυρούς κλυδωνισμούς, όπως τα χτυπήματα στην Ιρλανδία ή την Ελλάδα, όπου το ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 10%.
Η περίπτωση της Ισπανίας δείχνει ένα άλλο χαρακτηριστικό των ευρωπαϊκών οικονομιών, που είναι δύσκολο να το επικαλεστεί κανείς για ένα ομοσπονδιακό σύστημα ανεργίας. Η ισπανική ανεργία βρίσκεται κοντά στο 30%, το οποίο a priori θα πρέπει να είναι μια καλή δικαιολογία για κάποια μορφή απόσβεσης των διαταραχών. Αλλά η ισπανική ανεργία ήταν ανέκαθεν πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης και έπεσε σε μονοψήφια επίπεδα μόνο ως αποτέλεσμα μιας μη βιώσιμης οικοδομικής έκρηξης.
Κάθε κοινό σχέδιο για την αντιμετώπισης της ανεργίας στην ευρωζώνη θα έθετε σε κίνδυνο τη χρηματοδότηση της μακροχρόνιας ανεργίας που δημιουργήθηκε από τους άκαμπτους, εθνικούς θεσμούς της αγοράς εργασίας, η οποία εδώ και δεκαετίες έχει αποδειχθεί ότι δεν επιδέχεται μεταρρυθμίσεις.
Τελικά, είναι δύσκολο να στηρίξουμε το επιχείρημα για κάποια ασφάλεια της ευρωζώνης στην εμπειρία των ΗΠΑ. Αλλά πώς μπορεί κανείς να εξηγήσει το γεγονός ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση δεν οδήγησε σε περιφερειακές τραπεζικές κρίσεις στις ΗΠΑ, ενώ τα τραπεζικά συστήματα πολλών χωρών της ευρωζώνης είναι υπό τέτοια πίεση ώστε οι κυβερνήσεις τους έπρεπε να τις διασώσουν (και στη συνέχεια να διασωθούν με τη σειρά τους από το ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης);
Αυτό αντανακλά μια άλλη πτυχή των αμερικανικών ρυθμίσεων που, και πάλι, δεν είναι ευρέως ευπρόσδεκτη. Η «τραπεζική ένωση» των ΗΠΑ προσφέρει απτή ασφάλεια στις τοπικές οικονομικές διαταραχές. Για παράδειγμα, η τοπική άνοδος και πτώση της αγοράς ακινήτων στη Νεβάδα ήταν τόσο σοβαρή όσο στην Ισπανία ή την Ιρλανδία.
Όμως στη Νεβάδα, η οποία είναι παρόμοια σε μέγεθος με την Ιρλανδία, οι απώλειες του τοπικού τραπεζικού συστήματος απορροφήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από ιδρύματα της «τραπεζικής ένωσης» των ΗΠΑ και ιδίως από το Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) και τα ομοσπονδιακά πρακτορεία αναχρηματοδότησης υποθηκών Fannie Mae και Freddie Mac. Για τη Νεβάδα, η στήριξη αυτή μπορεί να υπολογισθεί στο 10-20% του «εθνικού εισοδήματος». Η Ιρλανδία θα ήταν αναμφισβήτητα σε πολύ καλύτερη κατάσταση αν είχε λάβει μια παρόμοια μεταφορά.
Αυτό οδηγεί σε ένα απλό συμπέρασμα: η μακροπρόθεσμη σταθερότητα του ευρώ εξαρτάται πολύ περισσότερο από την ολοκλήρωση των σχεδίων για μια ευρωπαϊκή ένωση τραπεζών παρά από τη δημιουργία κάποιου νέου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Project-syndicate
Πυθία
http://www.antinews.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου